İnfertilite yani kısırlık 1 yıl boyunca korunmadan, yeterli sayıda düzenli cinsel ilişkide bulunulmasına rağmen gebelik oluşmamasıdır.
Evli çiftlerin %10-15’inde infertilite görülür. İnfertiliteyi primer ve sekonder infertilite diye ikiye ayırabiliriz. Hiç çocuk sahibi olmayanlara primer infertil, daha önce gebe kalabilmiş ancak şu an gebe kalamayanlara sekonder infertil denir.

Bütün çiftler ele alındığında hepsinin de ilk adet döneminde gebe kalması imkansızdır , Gebelik istemi olan çiftlerin 3 ay sonunda ancak %57’sinde gebelik oluşabilmektedir

35 yaşın altındaki çiftler 12 ay boyunca korunmasız düzenli ilişkiyi denemelerine rağmen hala gebelik oluşmamışsa doktora başvurmalılar. 35 yaşın üzerindeki çiftlerde bu süre beklenmemelidir ki bu süre en fazla 6 aydır.

 

İnfertil çiftlerin yaklaşık % 30-40’ında erkek, % 40-50’sinde kadında problem saptanır. Bazı çiftlerin her ikisinde birden sorun bulunur. % 10-15 çiftte ise ne kadında ne de erkekte neden bulunamaz. Hiçbir neden bulunamayan duruma açıklanamayan infertilite denir. Bu yüzden infertil çiftler mutlaka birlikte araştırılmalıdır, sadece kadının ya da sadece erkeğin araştırılması yeterli değildir. Çiftlerden birisinde bir sorun bulunsa bile aynı anda diğerinde de sorun olabilir.

Yaş ilerledikçe hamilelik oluşma şansı ve tüp bebek başarısını da azalmaktadır.

Kadında infertilite nedenleri:

  • Yumurtlama bozuklukları % 40
  • Tüplere bağlı nedenler % 40
  • Endometriozis % 5-15,
  • Nedeni izah edilemeyen (açıklanamayan) infertilite % 5-15
  • Diğer nedenler % 5,

Erkekte infertilite nedenleri:

  • Nedeni açıklanamayan grup % 30
  • Varikosel % 15
  • Endokrin hipogonadism % 9
  • Subklinik enfeksiyonlar % 8
  • İnmemiş testis %8
  • Ereksiyon (sertleşme) sorunu ve hipospadias % 6

İnfertiliteye yol açan nedenlere yönelik geniş bir sorgulama ve sonrasında ultrasonografi (USG) yapılır. Hormonal testlerden başka rahim filmi (histerosalpingografı ) (HSG), laparoskopi ve histeroskopi gibi diğer inceleme yöntemleri kullanılabilir.
Erkek değerlendirilmesi için öykü ve muayene bulgularından başka sperm testi (semen analizi) çok önemlidir. Sperm analizi 3 günlük cinsel perhiz sonrası yapılır.

Kadın yaşı > 35 ise, (adet görememe) veya düzensiz adetleri varsa ,pelvik enfeksiyon veya endometriosis öyküsü varsa,geçirilmiş abdominal veya pelvik cerrahi öyküsü varsa Erkekteyse geçirilmiş ürogenital cerrahi öyküsü varsa, Geçirilmiş cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü varsa bu durumda 1 yıl beklenmeden inceleme başlatılabilir

Histeroskopi:

Rahim içerisine kamera ile bakılan histeroskop denilen bir sistem kullanılır. Rahim içerisindeki patolojilerin gözlenmesi ve bunların tedavisi için kullanılır. Rahim içerisindeki polip ve myomlar histeroskopi yöntemi ile alınabilir. Histeroskopi genellikle HSG’de (rahim filminde) bir patoloji izlendiğinde histeroskopi yapılır.

Laparoskopi:

İnfertilite (kısırlık) durumunda tüplerin açıklığının değerlendirilmesinde en güvenilir yöntemdir. Ayrıca saptanan kist veya benzer patolojilerin tedavisi için kullanılır. Bir patoloji saptanmışsa veya rahim filminde tüpler kapalı olarak izlenmişse yapılır. Rahim filminde tıkalı olarak izlenen tüplerin bir kısmının aslında açık olduğu laparoskopi ile izlenebilir. Laparoskopi işleminde tüp içerisine verilen mavi boya ile tüplerin açıklığı izlenir. Tüplerin etrafındaki yapışıklıklar açılabilir.

Rahim Filmi

 

Histerosalpingorafi (HSG) genellikle adet kanaması bittikten sonra birkaç gün içerisinde çekilir. Kanama varken çekilmez, çünkü adet kanı rahim içerisine verilen ilaçla beraber karın içerisine gidebilir ayrıca filmin çekildiği gün hastanın hamile olmadığından emin olmak gerekir. Bu nedenle adet kanaması bittikten sonra en fazla 3-5 gün içerisinde rahim filmi çekilmektedir

  • Hastanın film çekileceği gün aç karnına gelmesi gerekmez.
  • Normalde anestezi uygulanmaz.
  • Rahim filmi çekimi öncesi hazırlık amacıyla bir ilaç kullanılması gerekmez. Ancak işlemden  yarım saat önce bir ağrı kesici alırsa, işlem sırasında daha rahat edebilir.
  • Rahim filmi röntgen odasında çekilir. Normal karın veya göğüs röntgenlerinin çekildiği odada hasta röntgen masasının üzerine sırt üstü yatar..
  • Film çekimi için normalde genel veya lokal anestezi uygulanmaz çünkü fazla ağrı, rahatsızlık vermeyen bir işlemdir. Ancak çekinen hastalara nadiren anestezi verilir.
  • Hastaya aynı jinekolojik muayenede olduğu gibi muayene aleti (spekulum) takılır, hastanın rahim ağzı (serviks) antiseptik solüsyon ile temizlenir. Daha sonra rahim ağzına ince uzun bir tüp şeklinde kanül denilen alet yerleştirilir. Rahim ağzına yerleştirilen aletin içerisinden rahim içerisine doğru ilaç verilir. Verilen sıvı rahim içerisine ve oradan tüplere ve tüpler açıksa karın içerisine kadar ilerler.
  • Rahim filmi çekimi toplamda ortalama 5-10 dakika süren bir işlemdir.

Aşılama (İNTRAUTERIN İNSEMINASYON)

 

Aşılama (intrauterin inseminasyon) (IUI) işlemi erkeğin spermlerinin rahim içerisine özel ince bir boru ile verilmesidir. Verilmeden önce erkeğin spermleri özel bazı yöntemlerle yıkanıp hazırlanır. Hazırlanmış olan spermler rahim içerisine özel bir enjektör vasıtasıyla verilir ve yumurtaya kolayca ulaşmaları sağlanır. Özellikle nedeni açıklanamayan kısırlık ve sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği normalin altında olan hastalarda uygulanmaktadır..
Aşılama uygulanan infertil hasta grupları:Erkeğin sperm verme işleminden önce 3 gün ilişkiye girmemesi gerekir. Spermi verdikten sonra spermlerden hareketli ve normal olanlar seçilerek hazırlanır Sperm hazırlandıktan sonra en geç 1 saat içerisinde rahim içerisine verilir.
Eğer  hastaya yumurtlama için ilaç verilmişse yumurtanın içinde bulunduğu folikül adı verilen kesenin çapı 18-20 mm’ye ulaştığında hCG enjeksiyonu (folikülün çatlamasını sağlayan iğne) yapılır. Çatlatma iğnesinden 36 saat sonra yumurtlama olduğu için aşılama da çatlatma iğnesi yapıldıktan 36 saat sonra yapılır.
Her bir aşılama için başarı % 10-15’ler civarındadır. Çoğu merkezde 3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişilerde genellikle tüp bebek tedavisi önerilir.

Aşılama uygulanan infertil hasta grupları:

  • Açıklanamayan infertilite
  • Servikal faktör
  • Erkek kısırlığı hipospadias, impotans, ejekulasyon problemleri
  • Endometriozis

Uyarı:  Bu makale, bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bir tıbbi sorunuz varsa, lütfen doktorunuza danışınız.

İçerik Güncelleme Tarihi: 11.03.2021