Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen ,endometriosis hastalığının yumurtalıklarda oluşturduğu kistik yapıya verilen isimdir. Endometriosis özellikle 35 yaşından sonra ortaya çıkan, ağrı, yumurtalık kistleri ve gebe kalamamayla birlikte giden bir hastalıktır. Çikolata Kisti (Endometriyoma) endometriozisin en sık görülen şekillerinden birisidir. Bu düzgün duvarlı koyu siyah over kistleri çikolata görünümlü sıvı ile dolu olduğundan dolayı bu adı almıştır.. Aynı şekilde tek veya her 2 overde de overde bulunabilir.
Tanıda Neler Yapılır?
Pelvik ve over kitleleri için en sık tercih edilen ilk görüntüleme yöntemi ultrasonografidir. Ayrıca tomografi ve MR lezyonların lokalizasyonlarının tespitinde ya da lezyonların tanımlanmasında kullanilabilirler..Endometriomaların ultrasonografik görünümleri fonksiyonel hemorajik kistlerin ve bazı neoplastik kitlelerin görünümleri ile sıklıkla karışabilir, Ultrasonografik olarak endometriomayla en sık hemorajik kist, tubaovaryen abse, dermoid kist benzerlik gösterir.. Bunun sonucu olarak ta yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlar ortaya çıkar.Endometrioma tanısında vajinal ultrason tercih edilen tanı yöntemi olmasına rağmen nadir durumlarda diğer yardımcı görüntüleme yöntemleri de kullanılır.
Tanı konulduktan sonra tedavi şikayetlere ve belirtilere göre şekillenir.
Ağrı problemi olan, çocuk istemeyen hastaların tedavisi Ağrı sadece non-steroid ağrı kesici ilaçlarla tedavi edilebilir..Ağrı tedavisinde kullanılan tüm hormonal ilaçların Doğum kontrol ilaçları, progesteronlar, danazol, GnRH agonistleri) etkisi eşittir.Sadece maliyet ve yan etki yönünden değişiklik gösterirler.Yine hormonlu spiral olarak bilinen rahim içi doğum kontrol aracının (mirena®) 3 yıl boyunca ağrıyı kontrol altında tuttuğu bildirilmiştir.
Cerrahi tedavi
Bu grup hastalarda en etkili tedavi cerrahidir. Cerrahinin laparoskopik( kapalı operasyon) olarak yapılması hem sonuçlar hem de hasta konforu yönünden açık ( laparotomi) operasyona oranla daha iyidir Cerrahi sırasında endometriomalar çıkarılmakata , yapışıklıklar açılmakta , ve görülen tüm endometriozis odakları yok edilmektedir.. Operasyon yumurtalık kapasitesine zarar verilmemesi amacı ile mümkün olduğunca atravmatik şekilde yapılmaktadır.. . Özellikle rahim arkası ve kalın barsak arasındaki bölgede yerleşmiş derin odaklar gözden kaçarsa , ameliyat sonrasında ağrıların geçmediği görülebilir bu konuda dikkatli olunmalıdır. Laparoskopi sırasında bu bölgenin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi çok önemlidir. Ameliyat sonrası 6. ve 12. aylarda yapılan değerlendirmeler ameliyat yapılan grupta ağrı şikayetinin ameliyat yapılmayan gruba oranla çok daha fazla oranda ortadan kaybolduğu gösterilmiştir..
Kısırlık problemi olması durumunda
Bu grup hastalarda yumurtalık rezervi değerlendirildikten ve yeterli olduğu saptandıktan sonra kistin 4 cm üzeri ve tek taraflı olduğu durumlarda laparoskopi, ardından yaşa göre 6-12 ay kendiliğinden oluşabilecek bir gebeliği beklemek uygundur. Yumurtalık rezervi kötü, kadının yaşı 38’in üzerinde veya kist iki taraflı ise en doğrusu tüp bebek yapmaktır
Bu kistlerin yumurtalık kanserine dönüşme riskleri %1’in altındadır.