Çok güvenilir bir doğum kontrol yöntemidir. Östrojen ve progesteron hormonları birlikte bulunur. Esas etki mekanizmaları yumurtlamayı engellemeleri sayesinde gerçekleşir Ostrojen, yumutlamayı (ovulasyonu) baskılar ve döllenmiş yumurtanın gelişmesini engeller. Progesteron rahim ağzı sıvısının azaltıp kıvamının artmasına neden olarak spermlerin geçişini engeller. Etkinliği%99,9’dur. En etkili yöntemdir. Her gün hormon içeren haplardan bir tane alınır. Kullanımı kolaydır.

Yumurtalık ve Rahim Kanseri riskini azaltır, iyi huylu meme hastalıklarını azaltır. Kemik erimesi riskini azaltır. Hap kullanmaya son verdikten sonra doğurganlık yeteneği tekrar devam eder. Kullanmaya başlamadan önce gebelik testi ile gebelik olup olmadığı saptanmalıdır. Meme kanseri, kan pıhtılaşması olanlarda, kalp hastalarında, karaciğer hastalarında kullanılmamalıdır. 6 aylıktan küçük bebek emzirenlerde, sigara içenler, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, migren, Depresyon tanısı olanlarda ise kontrol altında kullanılmalıdır.

Doğum kontrol hapını kestiğiniz andan itibaren gebe kalma yeteneğinizi hemen geri kazanırsınız, belli bir süre geçmesi gerekmez.

Hapa adetin ilk 5 günü başlanabilir, mümkünse ilk günü başlanması o ay için de yüksek oranda korunma sağlar. 21 gün süreyle ara vermeden günde bir tablet alınır, 7 günlük arayı takiben tekrar hapa başlanır. Kullanan kişi ara verdiği 7 günlük dönemde adet görür. İlaç korunmaktan vazgeçene kadar 21 gün ilaç, 7 gün ara şeklinde kullanır. İlaç kullanılırken en önemli olay günlük tabletleri unutmamaktır çünkü unutulduğunda koruyuculuk etkinliği azalır.

Doğumdan sonra bebeğini emziren anneler doğum kontrol haplarını 6 aya kadar kullanmamalılar. Doğum kontrol hapları süt miktarını azaltır. Doğumdan sonra bebek emzirmeyen anneler doğum kontrol hapını 3 hafta geçtikten sonra kullanabilirler

İlaç bırakıldıktan kısa bir süre sonra kadın tekrar doğurganlık kapasitesine ulaşır.

Kimler Kullanmamalı:

  • 35 yaş üzerinde olup sigara kullananlar
  • Kan pıhtılaşma hastalıkları olanlar
  • Damar tıkanıklığı geçirenler
  • Kalp krizi geçirenle
  • Damar iltihabı geçiren ya da öyküsü olanlarda
  • Aktif karaciğer hastalığı olanlar
  • Meme kanseri olanlar
  • Ciddi kolesterol yüksekliği olanlar
  • Ciddi kontrol edilemeyen tansiyon yüksekliği olanlar
  • Nedeni henüz belirlenmemiş vajinal kanaması olanlar

Yan Etkileri:

  • Bulantı, kusma
  • Başağrısı
  • Memelerde hassasiyet
  • Adetler arası lekelenmeler
  • Akne
  • Depresyon
  • Kilo alımı
  • Damar tıkanıklığı riskinin artması
  • Migreni olanlarda ağrıları artırabilir

Doğum Kontrol Hapları İle İlgili Önemli Noktalar:

  • Düşük yada kürtajlardan sonra hemen başlanabilir.
  • Sigara içenlerde önerilmezken özellikle 35 yaş üzerinde sigara içenler kesinlikle kullanmamalıdır.
  • Hipertansiyon (yüksek tansiyon) hastalarında ilk seçenek değildir, .
  • Derin ven trombozu (damar tıkanıklığı) geçirmiş olanlarda asla kullanılmamalıdır.
  • Kalp krizi öyküsü olanlar asla kullanmamalıdır.
  • Beyin damarlarında tıkanıklık, inme geçirenler asla kullanmamalıdır.
  • Migren hastaları fokal nörolojik semptomları varsa kullanılmamalıdır.
  • Epilepsi hastalığı OKS kullanmak için engel değildir
  • Endometriozis te faydalı etkileri olabilir.
  • Over kisti (yumurtalık kisti) olanlar da faydalı etkileri olabilir.
  • Memede iyi huylu kist ve benzeri kitlesi olanlar kullanabilir, meme kanseri öyküsü olanlar kullanamaz.
  • Myomu olan hastalar kullanabilir..
  • Siroz ve karaciğer tümörleri OKS için engel teşkil eder.
  • Kansızlık (anemi) varlığında OKS kullanabilir…

Doğum Kontrol Hapları İle İlgili Önemli Noktalar:

Adetin düzenli olmasını sağlar. Adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını önler, kansızlığı önler.Adet sancısı (dismenore) doğum kontrol hapı kullananlarda daha az görülür. Endometrium (rahim iç tabakası) kanseri ve over (yumurtalık) kanseri daha az görülür.

Over (yumurtalık) kistleri ve memenin iyi huylu hastalıkları daha az görülür.

Hapları kestikten hemen sonra gebe kalmanızın da bebeğe herhangi bir zararı olmaz. Gebe kalmak için ara vermenize, belli bir süre geçsin diye beklemenize gerek yoktur.

Rahim İçi Araç

Adetin düzenli olmasını sağlar. Adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını önler, kansızlığı önler.Adet sancısı (dismenore) doğum kontrol hapı kullananlarda daha az görülür. Endometrium (rahim iç tabakası) kanseri ve over (yumurtalık) kanseri daha az görülür.

Over (yumurtalık) kistleri ve memenin iyi huylu hastalıkları daha az görülür.

Hapları kestikten hemen sonra gebe kalmanızın da bebeğe herhangi bir zararı olmaz. Gebe kalmak için ara vermenize, belli bir süre geçsin diye beklemenize gerek yoktur.

Günümüzde RİA, dünyada en yaygın olarak kullanılan geri dönüşümlü, uzun süre etkili doğum kontrol yöntemidir. Türkiye’de en çok Bakır T390A RİA kullanılır. Şekli T harfine benzer.

RİA rahim içine yerleştirilir, genellikle bakır ya da bir steroid hormon içeren, küçük  bir cisimdir. RİA spermin üst genital yollara ulaşmasına, yumurtanın (ovum) hareket etmesine engel olarak döllenmeyi engeller. Cinsel ilişkiyi etkilemeyen, güvenli ve çok etkili bir yöntemdir. Emziren kadınlar içinde uygundur..

RİA çıkarılıncaya kadar rahimde durur. Kendiliğinden düşerse vajinadan atılır. Rahim ağzında yara ya da kansere neden olmaz. Yerinde olup olmadığı kılavuz ipi yoklanarak anlaşılır. 8 yıl kadar kullanılabilir.Cinsel yolla bulaşan (AİDS gibi) hastalıklara karşı koruma sağlamaz..

Spiral takılmasında genellikle adet zamanı tercih edilir. Bunun nedeni hastanın olmadığından emin olunmasıdır. Adet günleri dışındaki zamanlarda da hasanın gebe olmadığı kesinse takılabilir, teknik olarak bir engel yoktur.

Doğumdan sonra spiral ne zaman takılır?

Normal doğumdan veya sezaryenden 6 hafta sonra muayenede bir engel yoksa spiral takılabilir. Bu süre rahimin küçülerek normal boyuna inmesi için gereklidir. 6 haftadan önce (en az bir ay) rahim büyük olacağı için ve rahim ağzı geniş olacağı için spiral takılması uygun olmaz ve takıldıktan sonra kayma riski fazla olur.

Hangi yaşlarda spiral takılabilir?

Spiral için bir yaş sınırlaması yoktur. Muayenesinde engel olmayan hastalara hangi yaşta olursa olsun takılabilir. Çok genç yaşlarda takılabileceği gibi menopoza yakın yaşlarda da takılabilir. Doğum kontrol haplarının tersine yaş, sigara, şişmanlık, kalp damar hastalıkları gibi durumlar spiral takılmasını engellemezler bu nedenle spiral çok güvenilir ve yaygın bir korunma şeklidir.

Düşük ve kürtajdan sonra ne zaman spiral takılabilir?

Düşüklerden bir ay sonra görülen adette spiral takılabilir veya rahim içerisinin temiz olduğundan emin olunan durumlarda düşükten hemen sonra da spiral takılabilir. Düşük sonrasında kürtaj yapılmışsa veya istemli olarak gebeliği aldırmak amacıyla yapılan kürtajlardan hemen sonra spiral takılabilir. Bazen kürtajdan hemen sonra spiral takılmaz ve bir hafta sonra takılması tercih edilir bunun nedeni rahim içerisinde parça olmadığından temiz olduğundan emin olmak içindir. Kürtajdan bir ay sonra görülen ilk adet döneminde de spiral takılabilir

Acil Kontrasepsiyon Yöntemleri

Korunmasız cinsel ilişkide bulunduktan sonra veya kullanılan doğum kontrol yönteminin başarısız olma ihtimaline karşı oluşabilecek muhtemel gebeliğin önlenmesidir, özellikle prezervatif yırtılması veya tecavüz gibi zorunlu  durumlarda tercih edilir.

Acil korunma amacıyla, oral yoldan yapay kadınlık hormonu içeren ürünler (ertesi gün hapı) veya spiral uygulanabilir.

Ertesi gün hapı doğum kontrol yöntemi değildir. Korumasız cinsel ilişkiden sonra, sürdürülmesi kesinlikle istenmeyen gebeliklerin, döllenmiş yumurtanın rahim yüzeyine yerleşmesinden önce önlenmesidir.

Haplar cinsel ilişki sonrasında kadın tarafından ilk 72 saat içinde mümkün olduğunca erken alınmalıdır.
Hap ilişkiden sonra ne kadar çabuk alınırsa, gebeliği önleme şansı o derece yüksektir.
Sadece progesteron (levonorgestrel) içeren ertesi sabah hapları, progesteron (levonorgestrel) + östrojen (etinil östradiol) içeren ürünlere göre daha etkin ve güvenilir bulunmuştur.

Ertesi sabah hapı, adet döngüsünün herhangi bir anında alınabilir.

Bununla birlikle östrojen içeren ürünlerin alımını takiben mide bulantısı, kusma, meme hassasiyeti, baş ağrısı, karın ağrısı, damla halinde kanama gibi yan etkiler görülebilmektedir.

Sadece progesteron (levonorgestrel) içerenlerde bulantı ve kusma olmaması en önemli avantajlarındandır.

Acil korunmanın (ertesi gün haplarının) etkisi ne kadardır?
Bu haplar ne kadar etkilidir? Gebeliği ne kadar önler?
Acil korunma hapları gebelik riskini %75-90 azaltır. Yani korunmasız ilişkiden sonra bu haplar alınmışsa gebelik oluşma riski sıfır değildir fakat en fazla %3-5 gebelik oluşma riski vardır. Haplar ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa koruma etkisi o kadar yüksek olur.

Bu hapları aldıktan sonra düşük ihtimal de olsa gebelik olabileceği akılda tutulmalıdır ve adet gecikmesi yaşanırsa gebelik testi yapılmalıdır. Adet gecikmesi bu hapların kendi etkisinden dolayı da meydana gelebilir.

Uyarı:  Bu makale, bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bir tıbbi sorunuz varsa, lütfen doktorunuza danışınız.

İçerik Güncelleme Tarihi: 01.04.2021